Gwarancją zapłaty to gwarancja ubezpieczeniowa, a także akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora. Często zdarzają się takie sytuacje, kiedy Inwestor po wykonaniu jednego etapu pracy nie płaci wykonawcy z powodu np. złej sytuacji finansowej.
Często są to kwoty na tyle pokaźne, że mogą spowodować niewypłacalność wykonawcy. To dlatego wzmocniono tutaj pozycję wykonawcy poprzez wprowadzenie do Kodeksu cywilnego przepisów o gwarancji zapłaty za roboty budowlane (art. 6491-6495 K.c.). Jeśli więc wykonawca zażąda od Inwestora ustanowienia gwarancji zapłaty, Inwestor powinien zwrócić się do banku lub zakładu ubezpieczeń. Nie udzielenie gwarancji w wyznaczonym przez wykonawcę terminie, ale nie mniejszym niż 45 dni uprawnia wykonawcę do odstąpienia od umowy z winy inwestora, przy czym brak żądanej gwarancji stanowi przeszkodę w wykonaniu robót budowlanych z przyczyn dotyczących inwestora.
Z kolei odstąpienie inwestora od umowy w przypadku zażądania przez wykonawcę ubezpieczeniowej gwarancji zapłaty za wykonane prace jest bezskuteczne. Strony ponoszą w równych częściach udokumentowane koszty zabezpieczenia wierzytelności. Zabezpiecza to inwestorów przed pochopnym żądaniem gwarancji przez wykonawców, bo połowę kosztów musi pokryć wykonawca.